Zarjadniski předpis
Sakskeho statneho ministerstwa za kultus
k rjadowanju němskeho a serbskeho prawopisa
(VwV Rechtschreibung = Zp prawopis)
erlassen als Artikel 1 der Zarjadniski předpis Sakskeho statneho ministerstwa za kultus k prawopisej we wobłuku jednanja
Z dnja 22. julija 2025
I. Wobłuk płaćiwosće
- Tutón zarjadniski předpis płaći za Statne ministerstwo za kultus, Krajny zarjad za šulu a kubłanje, Saksku krajnu centralu za politiske kubłanje a wšitke šule w zjawnym nošerstwje we wobłuku jednanja Statneho ministerstwa za kultus.
II. Doporučenja Rady za němski prawopis
- Němski prawopis złožuje so na sćěhowacu publikaciju na wotpowědnje aktualnym stawje: Běrow Rady za němski prawopis (wud.), Zarjadnisce płaćiwe prawidła němskeho prawopisa, 2024. Statne ministerstwo za kultus skedźbnja z njewozjewjenymi přikazami, kotrež tutón zarjadniski předpis wudospołnjeja, na ewentualne aktualizacije tutych prawidłow.
III. Splaham wotpowědowace pisanje
- 1.
- Splaham wotpowědowace pisanje
- Splaham wotpowědowace pisanje ma so wužiwać, dalokož zrozumliwosć teksta njewobmjezuje abo ke komplikowanym formulacijam njewjedźe. Splaham wotpowědowace su tajke formulacije, kiž wužiwaja móžnosće němskeje rěče k wobeńdźenju maskulinych pomjenowanjow jako nadzapřijeće za wosoby wšelakich splahow. Za splaham wotpowědowace pisanje hodźa so na přikład porikowe formy („šulerki a šulerjo“), wot splaha abstrahowace wurazy („wuwučowanska móc“) a pluralowe formy substantiwizowanych adjektiwow („małolětni“).Wužiwanje maskulinowych pomjenowanjow wosobow za wosoby wšelakich splahow je móžne, wosebje k polěpšenju čitajomnosće a zrozumliwosće tekstow.
- 2.
- Wuzamknjenje wosebitych znamješkow a wulkeho pismika „I“
- Asterisk, dwojodypk, nachilena smužka, delnja smužka a druhe wosebite znamješka kaž tež wulki pismik „I“ srjedź słowa njesłušeja do Zarjadnisce płaćiwych prawidłow němskeho prawopisa a njesmědźa so za splaham wotpowědowace pisanje wužiwać.
- 3.
- Hódnoćenje a znamkowanje wukonow
- Při hódnoćenju pisomnych dźěłow šulerkow a šulerjow maja so tež přeńdźenja přećiwo čisłu 2 jako zmylki woznamjenjeć. Tute maja w samsnej měrje kaž druhe přeńdźenja přećiwo prawidłam němskeho prawopisa wliw na znamkowanje. Wužiwanje generiskeho maskulina njeje zmylk.
- 4.
- Směrnicy třećim
- a)
- Nastanje-li móžnosć, zo so teksty dla zrěčenja abo zdźělenki z móžnosću rozsudźenja po pohódnoćenju po § 36 wotrězk 2 Zakonja wo zarjadniskich jednanjach wozjewja, potom ma so wosoba, z kotrejž so zrěčenje wotzamknje abo na kotruž je zdźělenka adresowana, zawjazać, zo ma Zarjadnisce płaćiwe prawidła němskeho prawopisa wobkedźbować a zo nima wosebite znamješka abo wulki pismik „I“, kaž w čisle 2 naspomnjene, wužiwać. To njepłaći za literarno-wuměłske teksty. Za skedźbnjenje na winowatosć dodźerženja Zarjadnisce płaćiwych prawidłow němskeho prawopisa matej so sćěhowacej klawsli wužiwać:
- aa)
- Winowatosć w zrěčenju
- „Nadawkipřijimar a jeho sobudźěłaćerjo we wobłuku nadawka su winowaći, so při pisomnej a elektroniskej komunikaciji w šulstwje a jich wozjewjenjach po Zarjadnisce płaćiwych prawidłach němskeho prawopisa měć, dalokož so wozjewjenja na tutón projekt poćahuja. Při splaham wotpowědowacym pisanju njeje wužiwanje wosebitych znamješkow (na př. asterisk, dwojodypk, nachilena smužka, delnja smužka) a wulkeho pismika „I“ srjedź słowa dowolene.“
- Tuta formulacija smě so jenož z wažneje přičiny abo redakcionelnje změnić.
- bb)
- Winowatosć w zdźělence
- „Swobodny stat Sakska zwoprawdźa wustawoprawniski kubłanski nadawk a z tym tež dodźerženje Zarjadnisce płaćiweho prawidła němskeho prawopisa na šulach.
- Z tutej zdźělenku je tohodla wuměnjenje zwjazane, zo dodźeržuja so Zarjadnisce płaćiwe prawidła němskeho prawopisa při pisomnej a elektroniskej komunikaciji w šulstwje a we wozjewjenjach, kiž so na w zdźělence wobjednane předewzaće poćahuja; nałožuje-li so splaham wotpowědowace pisanje, nima so to z pomocu wosebitych znamješkow (na př. asterisk, dwojodypk, nachilena smužka, delnja smužka) a wulkeho pismika „I“ srjedź słowa stać .Tuta winowatosć njepłaći za teksty, za kotrež je wuzamknjene, zo móža je wosoby ze šulskej winowatosću čitać.“
- Tuta formulacija smě so jenož z wažneje přičiny abo redakcionelnje změnić.
- b)
- Dóstanje-li Sakska natwarna banka nadawk k přewjedźenju spěchowanskich nadawkow, ma tež wona zawěsćić, zo skići spěchowanske srědki po přikazu pismika (a) jenož, jeli wobsteji we wobłuku předewzaća móžnosć k wozjewjenju tekstow.
IV. Serbski prawopis (hornjoserbšćina)
- Zakład za serbskorěčnu wučbu je sćěhowaca publikacija we wotpowědnje najaktualnišim wudaću: „Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče“ wot Pawoła Völkela, wobdźěłany wot Tima Meškanka, 5. wobdźěłany a sylnje změnjeny nakład 2005. Wučbne a wuknjenske srědki za předmjet serbšćinu a serbskorěčnu šulsku wučbu maja we wšěch druhich předmjetach prawidłam w tutym wudaću wotpowědować. Wužiwaja-li so wučbne a wuknjenske srědki, kotrež tutym prawidłam njewotpowěduja, skedźbnjeja šule před tym šulerki a šulerjow a, jeli tući hišće połnolětni njejsu, tež jich staršich na to.